تایمز اسرائیل به نقل از دو منبع آگاه گزارش داد قطر این هفته به تقاضای تیم انتقالی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، رهبران حماس را که از این کشور اخراج شده بودند، در تلاش برای احیای مذاکرات آزادسازی گروگان‌های اسیر در غزه، به دوحه بازگردانده است.
استیو ویتکاف، نماینده جدید ترامپ در امور خاورمیانه، این پیام را در دیداری با نخست‌وزیر قطر، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، در دوحه منتقل کرده است.
تیم ترامپ تأکید کرده است که میانجی‌گری قطر برای موفقیت در مذاکرات ضروری است و بازگشت رهبران حماس به دوحه را در این راستا خواستار شده است. با این حال، یکی از منابع تأکید کرده است که این بازگشت تنها به‌صورت موقت و در چارچوب تلاش‌های جدید برای مذاکرات انجام شده است.
پس از پیروزی در انتخابات، ترامپ فشارها را برای حل بحران گروگان‌گیری پیش از مراسم تحلیف خود در ۲۰ ژانویه افزایش داده است.
به گزارش تایمز اسرائیل، منابع آگاه گزارش داده‌اند که ترامپ شخصا به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفته است که می‌خواهد جنگ غزه پیش از آغاز به کار دولتش به پایان برسد.
درخواست دولت بایدن برای اخراج رهبران حماس
رهبران حماس به دلیل عدم تمایل این گروه به مشارکت سازنده در مذاکرات آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها در اواخر اکتبر، به درخواست دولت بایدن از قطر اخراج شدند.
قطر آن زمان اعلام کرد این اخراج تصمیمی مستقل بوده و بخشی از توقف موقت تلاش‌های میانجی‌گری این کشور است که تنها زمانی از سر گرفته خواهد شد که هر دو طرف حسن نیت در مذاکرات نشان دهند.
رهبران حماس پس از اخراج از قطر به ترکیه، که روابط نزدیکی با این گروه دارد، پناه بردند که با انتقاد شدید دولت بایدن مواجه شد.
چالش‌های پیش روی دستیابی به توافق
با وجود میانجی‌گری قطر، تلاش‌ها برای دستیابی به آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها با دشواری‌های زیادی مواجه بوده است.
اگرچه آتش‌بسی موقت در نوامبر ۲۰۲۳ به آزادی بیش از ۱۰۰ گروگان منجر شد، مذاکرات از آن زمان متوقف شده است. دولت بایدن با همکاری قطر، مصر و ترکیه، دور جدیدی از مذاکرات را آغاز کرده است و معتقد است که انزوای اخیر حماس ممکن است این گروه را به سازش بیشتر وادارد.
با این حال، بر اساس این گزارش، موانع بزرگی همچنان پابرجاست. از آن جمله، پیشنهاد مصر برای آتش‌بسی موقت که عملاً بازسازی پیشنهادات قبلی است، با خوش‌بینی اسرائیل مواجه شده اما از سوی حماس چندان مورد استقبال قرار نگرفته است.
این گروه همچنان پایان جنگ و خروج نیروهای اسرائیلی را به‌عنوان شرط آزادی گروگان‌ها مطرح کرده است — شرایطی که برای مقامات اسرائیلی غیرقابل‌قبول است.
موضع نتانیاهو و تنش‌های داخلی ائتلاف
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، متعهد شده است که با هیچ پیشنهادی که نیازمند پایان دائمی جنگ باشد موافقت نکند.
به گزارش تایمز اسرائیل، شرکای ائتلاف راست افراطی او تهدید کرده‌اند که در صورت پذیرش چنین پیشنهادی، دولت را ترک کرده و باعث فروپاشی آن می‌شوند.
برخی از این شرکا نگران‌اند که این توافق مانع بازسازی شهرک‌های اسرائیلی در غزه شود، در حالی که دیگران معتقدند این اقدام به بازسازی توان نظامی حماس منجر خواهد شد.
نقش ترکیه و تحولات در رهبری حماس
رهبران حماس از زمان بازگشت به دوحه، میزبان هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه هستند که آن‌ها را برای بحث در مورد مذاکرات گروگان‌گیری همراهی می‌کند.
عکس‌های منتشرشده از این دیدار، فیدان را در کنار مقامات ارشد حماس از جمله خلیل الحیه و موسی ابو مرزوق نشان می‌دهد که بیانگر دخالت فعال ترکیه در این روند میانجی‌گری است.
نکته قابل‌توجه این است که شورای رهبری حماس که پیش از کشته شدن یحیی سنوار، رهبر سابق این گروه در اکتبر تشکیل شد، نقش مهمی در تعیین موضع حماس در مذاکرات ایفا کرده است.
به گزارش تایمز اسرائیل، ناظران معتقدند که نفوذ این شورا می‌تواند عاملی کلیدی در تصمیمات گروه باشد.
با فشارهای تیم ترامپ برای حل بحران پیش از ۲۰ ژانویه، زمان برای دستیابی به توافق محدود است.
با این حال، اختلافات عمیق میان طرف‌های درگیر و مواضع غیرقابل‌انعطاف از سوی هر دو طرف نشان می‌دهد که دستیابی به یک توافق کار بسیار دشواری خواهد بود.